Het ontwerpen op aardbevingen is betrekkelijk nieuw voor Nederlandse ontwerpers. Mede daarom groeit de behoefte aan richtlijnen voor het ontwerpen en toetsen van aardbevingsbestendige bouwconstructies. Op verzoek van het Ministerie van Economische zaken heeft het NEN samen met experts de Nederlandse Praktijkrichtlijn 9998 opgesteld. Deze NPR, begin november 2018 gepubliceerd, dient als voorbereiding op de Nationale Bijlage van Eurocode 8. Het bevoegd gezag mag vooralsnog een berekening op aardbevingsbelasting niet beoordelen, omdat het Bouwbesluit 2012 hiertoe geen (publiekrechtelijke) eis stelt. Als de berekening leidt tot wijzigingen in de constructie, dan moeten deze wijzigingen wel bij het bevoegd gezag bekend zijn.

Eurocode 8

Eurocode 8 (NEN-EN 1998) Ontwerp en berekening van aardbevingsbestendige constructies is een Europese normenserie met de bepalingen voor het ontwerp en de berekening van aardbevingsbestendige bouwconstructies. In deze Eurocode moeten de veiligheidsniveaus en de waarden voor de aardbevingsbelasting nationaal worden vastgelegd. Daarom wordt voor Eurocode 8 een Nationale Bijlage opgesteld. De ontwikkeling hiervan duurt echter naar verwachting zo’n drie jaar. Tot die tijd kan worden gewerkt met de NPR 9998:2018.

De Eurocode 8 is een serie van zes normen. Vooral de delen 1, 3 en 5 zijn belangrijk voor aardbevingsbestendige constructies. Bij de meeste van deze normen zijn correctiebladen en/of wijzigingsbladen verschenen. Deze bladen zijn van belang voor het juiste normgebruik. De Eurocode 8 is op dit moment uitsluitend in het Engels beschikbaar. De delen zijn:

• NEN-EN 1998-1: Algemene regels, seismische belastingen en regels voor gebouwen
• NEN-EN 1998-2: Bruggen
• NEN-EN 1998-3: Beoordeling en vernieuwing van gebouwen
• NEN-EN 1998-4: Silo's, opslagtanks en pijpleidingen
• NEN-EN 1998-5: Funderingen, grondkerende constructies en geotechnische aspecten
• NEN-EN 1998-6: Torens, masten en schoorstenen

De website eurocodes.jrc.ec van de Europese Unie biedt (gratis danwel tegen betaling) diverse boeken, brochures/folders, presentaties en rapporten over en rond de Eurocode 8. Het overzicht met links naar info-pagina's over de verschillende uitgaven, inclusief optie voor bestellen of gratis downloaden, vindt u hier.

NPR 9998:2018

In aanloop naar de Nationale bijlage van de Eurocode 8 heeft het NEN begin november 2018 de NPR 9998:2018 nl uitgebracht. De volledige titel luidt: 'Beoordeling van de constructieve veiligheid van een gebouw bij nieuwbouw, verbouw en afkeuren - Geïnduceerde aardbevingen - Grondslagen, belastingen en weerstanden'. De 2018-uitgave vervangt het ontwerp uit 2017 en de eerdere versie van 2015. In de versie 2018 is het commentaar op het ontwerp 2017 verwerkt. Daarnaast is de richtlijn aangepast op de laatste kennis en inzichten. Zo is de afgelopen jaren meer kennis opgedaan over de intensiteit van geïnduceerde aardbevingen en de invloed van de ondergrond, de weerstand van gebouwen tegen zo'n beving, vallende objecten/bouwdelen en berekeningsmethoden. De uitgangspunten voor veiligheid zijn niet veranderd.

De NPR biedt opdrachtgevers, constructeurs en aannemers (technisch) houvast bij het aardbevingsbestendig ontwerpen (van constructies) van nieuwe gebouwen en bij het (preventief) herstel van bestaande gebouwen. Een rekenkundige beoordeling volgens de NPR geeft aan of een gebouw sterk genoeg is om de belasting van een aardbeving te kunnen weerstaan. NPR 9998 geeft richtsnoeren om te beoordelen of:

• te bouwen gebouwen voldoende aardbevingsbestendig zijn,
• bestaande gebouwen voldoende aardbevingsbestendig zijn, en
• te versterken bestaande gebouwen voldoende aardbevingsbestendig zijn.

Hierbij wordt zowel gekeken naar de mogelijke instorting van het gehele gebouw als naar het bezwijken van individuele constructie-elementen. Ook de fundering wordt hierbij in beschouwing genomen. De NPR is geschikt voor alle gebouwconstructies die bestaan uit beton, staal, staal-beton, hout, metselwerk of combinaties van deze materialen, los van de gevolgklasse. Voor constructies in andere materialen is er het gelijkwaardigheidsprincipe. Het toepassingsgebied van de NPR is beperkt tot Noord-Nederland, waar geïnduceerde aardbevingen als gevolg van gaswinning in het Groninger gasveld (kunnen) optreden.

De richtlijn is opgesteld onder auspiciën van de NEN-normcommissie 'Technische Grondslagen voor Bouwconstructies'.

• NPR 9998:2018 is gratis te downloaden uit de NEN-Shop

Foto: Aardbevingsbestendige nieuwbouwwoningen in staalframebouw, Loppersum (Bureau voor Architectuur en Ruimtelijke ordening Martini, © Jacomien Boonstra).