De Rotterdamse Maasvlakte 2 lijkt vooralsnog niet echt de uitgelezen bestemming voor een uitje. Aankomend voorjaar komt daar verandering in, dan gaat Portlantis open. Portlantis wordt het nieuwe ‘ervaringscentrum’ waarin het brede publiek nader kennis maakt met de verschillende facetten en aspecten van de Rotterdamse haven. Het gebouw zelf, naar ontwerp van MVRDV, is een belevenis op zich.

Portlantis neemt de bezoekers straks mee op een onderhoudende reis door het grote, veelvormige haven- en industriegebied van Rotterdam. Jong en oud gaat er ontdekken wat zich nu in dat gebied afspeelt en hoe ’t er naar verwachting in de toekomst uitziet.

Het gebouw biedt ruimte aan een permanente tentoonstelling van de hand van Herman Kossmann, die meerdere verdiepingen beslaat. Daarnaast is plek vrijgemaakt voor restaurant, winkel en kantoorruimten. Via de lift óf de grote trap buiten het gebouw zijn de verdiepingen en het ruime dakterras bereikbaar. Hier heeft de bezoeker 360º zicht over stand, duin, zee en de omliggende havenactiviteiten.

Om de bereikbaarheid en functionaliteit van het gebouw verder te vergroten, worden rondom Portlantis looppaden, wegen, parkeerplaatsen en een evenementenplein met buitentribune aangelegd. Ook is het ervaringscentrum, gelegen op de uiterste westpunt van de haven, een logische vertrek- en aankomstlocatie voor haventours per bus of ferry.

Vanaf het voorjaar 2025 fungeert Portlantis als grotere opvolger van het bezoekers- en informatiecentrum FutureLand. Ook het EIC Mainport Rotterdam neemt haar intrek. Dit educatiecentrum voor scholieren en studenten is nu nog gevestigd op Landtong Rozenburg.

Het gebouw zelf is al aanleiding genoeg voor een bezoekje aan Maasvlakte 2. Het bestaat uit een opzienbarende stapeling van vijf bouwlagen die steeds ten opzichte van elkaar een slag verdraaid liggen. Hierdoor biedt elke verdieping een eigen oriëntatie en zicht op de omgeving. Zo kijkt het café op de begane grond uit op het duinlandschap en het restaurant op de vierde verdieping over de wijdse Noordzee.

Ertussen strekt de tentoonstelling zich uit over de drie verdiepingen. Ook elk van deze verdiepingen heeft een eigen uitzicht dat aansluit bij het deelthema van de expo op die verdieping.

Het hart van het gebouw wordt ingenomen door een atrium met een bijzondere tentoonstelling. In het midden van open ruimte hangt een enorme kinetische sculptuur die alle belangwekkende elementen van de haven van Rotterdam verenigt. Voor het ‘wow-effect’ onder de bezoekers gaat de sculptuur voorbij de gebouwentree nog schuil achter een gesloten draaideur. En als die opendraait…

Alle verdiepingen worden ontsloten via liften en de opvallende stalen buitentrap die om het gelede volume heen meandert. De hoofdopzet van gestapelde bouwlagen en buitentrap roept herinneringen op aan een andere spraakmakende ‘special’ uit het oeuvre van MVRDV, het Nederlands Paviljoen op de World Expo 2000 in Hannover.

De gevels van het ervaringscentrum zijn opgebouwd uit stalen sandwichpanelen, onderbroken door glazen vliesgevels. De sandwichpanelen hebben een dikte van 150 mm waardoor ze stijf genoeg zijn om, waar nodig, (verticaal) een volledige verdieping te overspannen zonder dat visueel storende hulpconstructies aan de binnenzijde nodig zijn.

Aan de buitenzijde hebben de panelen een ‘mini-micro’-profilering, een minescuul werkje dat de gevel nét dat gewenste accent geeft. Buiten zijn de panelen afgewerkt met een pvdf- en een clearcoating. In het interieur blijven ze ook in het zicht, maar dan gecoat in een meer huiselijke kleur grijs.

De draagconstructie is een staalskelet met staalplaat-betonvloeren. Deze constructiekeuze is ingegeven door de contracteis dat de gehele constructie gemakkelijk te demonteren moet zijn. Hierdoor kan het gebouw later, indien nodig, worden verplaatst of op onderdelen worden hergebruikt in nieuwe projecten. De gevelpanelen gaan dan volgens afspraak terug naar de leverancier. Zelfs de fundering (zonder betonnen palen) kan worden verwijderd.

Inherent aan de gemakkelijke demontage is de gemakkelijke montage van de constructies. Dat heeft zich onder meer uitbetaald in een korte bouwtijd van 15 maanden.

Naast circulair is Portlantis ook ENG (een Energie Neutraal Gebouw), mede dankzij de compactheid van het gebouwvolume, efficiënte isolatie en de eigen groene-energievoorziening uit 266 zonnepanelen en een eigen windmolen.

Projectgegevens:

Locatie: Prinses Maximaweg 301, Maasvlakte 2, Rotterdam • Omvang: 3.533 m² • Opening: tweede helft 2025 • Oplevering: augustus 2024 • Start bouw: mei 2023 • Opdracht: Havenbedrijf Rotterdam • Projectontwikkeling: EIC Mainport Rotterdam • Architectuur: MVRDV • Constructief ontwerp: Van Rossum Raadgevende Ingenieurs • Adviezen bouwfysica en duurzaamheid: Nelissen • Adviezen bouwkosten: Laysan • Bouwkundig Ontwerp, constructief ontwerp, adviezen bouwfysica en duurzaamheid; vanaf DO en bouwaanvraag tot en met uitvoeringsontwerp: Royal HaskoningDHV • Uitvoering: Van der Ven • Staalconstructies, trappen en vloermontage: Van Sluisveld Group • Levering stalen gevelpanelen en staalplaat-betonvloeren: Kingspan • Ontwerp tentoonstelling: Kossmanndejong • Foto’s: MVRDV, Havenbedrijf Rotterdam, Van der Ven, Van Sluisveld Group, en Havenloods; impressie tentoonstelling: Kossmanndejong • Redactie: Arend Dolsma (Bouwen met Staal), november 2024.