Een zeslaagse Topsport Talentschool, een tweelaagse NOC*NSF-sporthal en op het dak ervan een ruim openbaar ontmoetingsplein met groen, zitjes, een kas én een hardloopbaan van precies 100 m. Academie Tien wordt niet alleen de grootste school voor openbaar MAVO-, HAVO- en VWO-onderwijs (14.300 m² BVO, plek voor 1.800 leerlingen), maar haalt ook een tien met griffel voor het geschakeerde aanbod aan gerichte sportonderwijsvoorzieningen. Bovendien zit ’t snor met de uitstraling en duurzaamheid van het onderwijscomplex, naar gezamenlijk ontwerp van Wiersema Architecten en de Architekten Cie.

Het ontwerp van de beide architectenbureaus is naadloos afgepast op het ‘leren met lef’-onderwijsconcept van Academie Tien. Grondgedachte van dit concept is dat leren altijd begint met verwondering. Hierbij hoort een leeromgeving die een reële afspiegeling is van de hedendaagse, pluriforme maatschappij.

Het nieuwe zeslaagse schoolgebouw is dan ook opgedeeld in acht ‘thuisunits’: kleinschalige domeinen voor groepen van maximaal 180 leerlingen met een variatie aan leer- en werkplekken. De units liggen rondom het centrale atrium, elk met een eigen toegang. Een deel van de werkplekken is geplaatst aan de balkonranden, met uitzicht en overzicht over het ruimtelijke, gebouwhoge atrium en de andere thuisunits. Zo voelt iedereen zich, op welke verdieping dan ook, thuis binnen het toch behoorlijk omvangrijke schoolgebouw. De klaslokalen voor ongestoord lesgeven en leren zijn in een iets meer gesloten strook langs de gebouwgevel gepositioneerd.

Het atrium vormt het centrum voor ontmoeten, overleggen, leren en samenwerken in groter groepsverband, vergelijkbaar met een hedendaagse bibliotheek of een uit de kluiten gewassen werkcafé. In het atrium is ook het ‘opleidingenhuis’ vertegenwoordigd: een ‘mini-hogeschool’ van de NUOVO Scholengroep (waartoe Academie Tien behoort), Hogeschool Utrecht en Universiteit Utrecht die voorziet in het opleiden tot docent middelbaar onderwijs.

Via het atrium is ook de sportaccommodatie bereikbaar: een tweelaagse hal waar de leerlingen vrijwel elke wedstrijdsport op NCO*NSF-niveau kunnen bedrijven. In de avond- en weekenduren biedt de gemeente Utrecht de ruimte aan derden te huur aan.

Zo’n tweederde deel van de sporthal bevindt zich onder het maaiveld. Mede hierdoor is het dak van de hal logischerwijs benut voor een verhoogd openbaar plein met veel groen en zitgelegenheid, waar leerlingen, docenten en buurtbewoners elkaar kunnen treffen en desgewenst een sprintje kunnen trekken over de 100 m lange hardloopbaan. Naast de verdiepte sporthal (en onder het atrium) zijn de gymzaal en daaronder de fietskelder ingevoegd.

Het platte dak van het schoolgebouw is ingezet voor de eigen duurzame energievoorziening, hier liggen 500 zonnepanelen. Het gehele complex is toegerust met energiezuinige installaties, CO₂-gestuurde ventilatieregeling en een aansluiting op stadsverwarming. Mede hierdoor is Academie Tien bijna energieneutraal (BENG) en staat ’t te boek als Frisse School.

Het gehele schoolcomplex staat als een huis aan het Berlijnplein van VINEX-wijk Leidsche Rijn, met gevels in een mozaïek van keramische tegels, onderbroken door rechthoekige erkerramen die in het gevelvlak zijn teruggelegd. Op de hoek van het plein ontvouwt de gevel zich tot een twee bouwlagen hoog portaal dat ruimte biedt aan het hoofdentreegebied met zitbanken tussen de ‘pilaren’ en een vorstelijke luie trap met tussenplateaus die oploopt naar de volledig beglaasde entreepui van de ontvangstruimte op de eerste verdieping.

De receptie loopt als vanzelfsprekend over in het lichte, gebouwhoge atrium met de collectieve ontmoetings- en werkplekken, een comfortabele zittribune, een gastvrij Grand Café en visueel contact met de thuisunits en het dakplein. Dakplein en sporthal zijn van buitenaf direct bereikbaar via de Zagrebstraat.

De hoofddraagconstructie van Academie Tien is opgebouwd met betonnen kolommen en stalen liggers. Het stalen atriumdak rust op stalen buiskolommen. Daarnaast droeg staalbouwer Buiting Staalbouw nog enkele uitgekiende detailoplossingen aan, zoals het integreren van de hemelwaterafvoer in de trechtervormige stalen dakconstructie van het atrium die hierdoor ongezien maar doeltreffend zijn afvoerfunctie vervult.

Projectgegevens:

Locatie: Berlijnplein 300, Leidsche Rijn, Utrecht • Omvang: 14.300 m² • Oplevering: september 2023 • Start bouw: augustus 2021 • Opdracht: Gemeente Utrecht • Architectuur: Wiersema architecten en de Architekten Cie • Constructief ontwerp: Van Rossum Raadgevende Ingenieurs • Advies bouwfysica: ZRi Adviseurs • Advies installatietechniek: Galjema Technisch Adviesbureau • Project- en constructiemanagement: Drees & Sommer • Uitvoering: BAM Bouw & Techniek Speciale Projecten en WAM&VanDuren Bouwgroep • Installaties: WSi techniek • Staalconstructies: Buiting Staalbouw • Trappen, leuningen en balusters: EeStairs • Foto’s: de Architekten Cie / Ernst van Raaphorst • Redactie: Arend Dolsma (Bouwen met Staal), mei 2024.