Industriële thuishaven

De voormalige, monumentale Zware Plaatwerkerij op de Scheldewerf in Vlissingen is na een grondige renovatie het beeldbepalende component van Woonzorgcentrum Scheldehof. Atelier PRO architekten zorgde ervoor.

In de reusachtige hal met een vloeroppervlakte van ruim 7.200 m² bouwde de Koninklijke Maatschappij De Schelde vanaf 1875 schepen voor de Koninklijke Marine en de Rotterdamse Lloyd. Nu zijn in de hal – met behoud van de authentieke staalconstructie van zware kolommen en liggers en ragfijne dakspanten – drie nieuwe verdiepingvloeren aangebracht voor 55 appartementen voor de somatische en psychiatrische patiënten van het woonzorgcentrum. De drie vloeren en de vides, afgeschermd met stalen balustrades, ‘hangen’ als losse meubelstukken in de voormalige scheepsbouwhal. Ze zijn in het gezelschap van de oude kraan die nog steeds aan het dak hangt, in de vide achter de hoofdentree.

Ook de oorspronkelijke stalen raamkaders zijn gebleven. De oude metselwerkinvulling heeft echter plaats gemaakt voor een nieuwerwetse variant met méér vensters dan voorheen. De zuidgevel van de hal is toegerust met panelen van geperforeerd weervast staal. Deze huid is doorgezet in de nieuwe aanbouw aan de zuidzijde en de afrastingen in de tuin. De twee originele stalen schuifdeuren, waar ooit de grote schepen doorheen gingen, staan nu permanent uit elkaar. De ruimte ertussen is ‘open’ gehouden met glas. Door deze ingrepen hebben bewoners en personeel vanaf elk niveau in het gebouw uitkijk op de oude haven van Vlissingen. Ondertussen houden afbouw en constructie van de getransformeerde hal de herinnering aan de havenhistorie levendig.

Veel onderdelen van de oude staalconstructie, zoals de spanten in het dak, blijven in het zicht in interieur. Op de begane grond hebben onder meer een restaurant, een bioscoop, winkels, podia en ateliers hun plek gevonden. In plaats van het traditionele gangenstelsel kennen de drie woonverdiepingen een ‘woonkamerparcours’ met naast de woningingangen ‘geheugenwanden’ waaraan bewoners hun persoonlijke attributen kwijt kunnen. Hierdoor heeft het interieur vrijwel niets van weg van dat van een zorginstelling; het doet denken aan vroeger en aan thuis.

De getransformeerde hal vormt een ensemble met het nieuwe woongebouw van Woonzorgcentrum Scheldehof. Dit gebouw is ingevuld met zelfstandige seniorenappartementen en (op de onderste twee lagen) 48 woonunits voor geriatrische patiënten, rond een gemeenschappelijke tuin met terrassen. Aan de andere zijden hebben de woningen uitzicht over de stad en de haven. Het nieuwe appartementengebouw en de hal worden tot elkaar gebracht via 54 zorgaanleunwoningen. Alle woningen van het complex zijn levensloopbestendig. Desgewenst is in de toekomst losse verhuur mogelijk. De woningen delen de faciliteiten in de hal. Onder de nieuwbouw is een ruime parkeergarage voorhanden.

Met Woonzorgcentrum Scheldehof heeft Vlissingen er een belangrijke voorziening bijgekregen, op de grens van de oude haven en de binnenstad. In hoofdvorm en materialisering slaat het complex een brug tussen de fijnkorrelige stad en het havengebied met zijn stoere, grootschalige bebouwing. Een dierbaar restant uit het verleden van dat gebied – de Zware Plaatwerkerij – heeft hierin zowel programmatisch als stedenbouwkundig een betekenisvol tweede leven gekregen.

Atelier PRO heeft het ontwerp gemaakt in opdracht van Stichting Werkt voor Ouderen WVO Zorg. Aronsohn trad op constructief adviseur. De hoofduitvoering was in handen van Bouwgroep Peters en duurde van juli 2015 tot september 2017.

• Atelier PRO
• Afbeeldingen: Ronald Tilleman en Atelier PRO.