Het gaat nog wel enkele weken duren voordat de functie ook zichtbaar is, maar het reusachtige stalen scherm rondom mega-distributiecentrum ARA Almelo gaat wel degelijk dienst doen als natuurscherm. De gedachte achter de circa 15 m hoge en bijna 1 km lange ecologische omheining, een ontwerp van Heembouw Architecten, is om de biodiversiteit rondom de hal van ARA en van het XL Businesspark Twente als geheel een flinke impuls te geven. Nog iets meer geduld en het volledig begroeide scherm draagt een mix aan klimplanten die op hun beurt voedsel leveren voor bijen, vlinders, vogels en vleermuizen.

Het idee voor het natuurscherm kwam al op bij Heembouw Architecten in een pril stadium van het ontwerpen aan het distributiecentrum ARA Almelo. De gewenste eenduidige vorm van het gebouw viel lastig te verenigen met de gegeven eigenaardige contouren van de kavel. De aanleg van een soort coulisselandschap, karakteristiek voor de provincie Twente, zou hier best eens uitkomst kunnen bieden, bedachten Heembouw Architecten en landschapsarchitect Joost Emmerik. Een bestaande houten wal, dwars over het terrein, zou hiervoor inzetbaar zijn, maar kon helaas niet behouden blijven. Dan maar een eigen ‘groene’ wal ontwerpen.

Inmiddels staat de stalen schermconstructie op z'n plaats, klaar voor de komst van flora en fauna. Zodra het scherm met voldoende groen is gevuld, gaat ’t werken als een natuurlijke tweede schil rondom de ‘technische’ gevels van het distributiecentrum. De parkeerplaatsen en de docks zijn dan vanuit de omgeving, bijvoorbeeld vanaf de naburige A35, niet meer waarneembaar.

Door het scherm rondom het gehele, 40.000 m² grote DC te laten lopen, ontstaat aan elke kant van de beschutting een eigen wereld. In de ‘binnenwereld’, ofwel het gebouw, is alles gericht op efficiënte en doeltreffende logistiek. Zo is er in het pand heel wat geavanceerde technologie voorhanden, zodat ARA Almelo meekan met de huidige en toekomstige trends in warehousing. Geheel in lijn met de logistieke functie is het distributiecentrum opgebouwd als ruimtelijk staalskelet van ranke kolommen en liggers waardoor grote, vrij indeelbare vloervelden en hoogten ontstaan en tegelijkertijd het gebruik van constructiemateriaal zo beperkt mogelijk blijft.

Aan de andere kant van het scherm, in de ‘buitenwereld’, is het landschap weliswaar logistiek maar ook klimaatadaptief, bijvoorbeeld door minder verhardingen toe te passen en wadi’s en zandvlakten te introduceren. Na verloop van tijd, als het scherm ‘volgroeid’ is, zal het contrast tussen binnen- en buitenwereld helder afleesbaar zijn: een logistiek, technisch gebouw tegenover een natuurinclusief, biodiverse omgeving.

Heembouw Architecten heeft het natuurscherm parametrisch ontworpen. Daarbij is gedurende het ontwerpproces gestuurd op maximale biodiversiteit door te werken met een mix van klimplanten en van elke plant de specifieke eigenschappen mee te wegen. Ook de bloeiperiode van een plant en de productie van nectar en pollen vormen parameters. De data van alle parameters zijn vertaald naar een script dat willekeurig de volgorde van de beplanting van het scherm bepaalt. De groeihoogte van elke unieke plant is doorslaggevend geweest bij de keuze van het type klimsteun per vak van het scherm.

De bouw van distributiecentrum ARA Almelo is al een eind op streek. Oplevering staat voor later dit jaar op de rol. Daarna duurt ’t waarschijnlijk nog enkele jaren voordat het stalen scherm en daarmee het aanzien van de gebouwgevel helemaal groen kleurt. Maar dat is natuurlijk het wachten waard.

Projectgegevens:

Locatie: XL Business Park Twente, Almelo • Omvang: 15 m h. x 1000 m l. • Oplevering: 2023 • Opdracht: Stellar Development • Architectuur: Heembouw Architecten • Uitvoering: Heembouw • Staalconstructie: Voortman Steel Construction • Foto’s: Heembouw • Impressies: Heembouw Architecten • Redactie: Arend Dolsma (Bouwen met Staal), juli 2023