Vrachtgebouw 18, Schiphol
« terug naar Architect+Staal januari 2020Tweede leven voor eerste-linie vrachtgebouw
Staalconstructie, verdiepingvloer, dak- en gevelmaterialen, liften, sprinklersysteem, plafonds, deuren, meubilair, verlichting. Alles wat herbruikbaar is, wordt hergebruikt bij de herbouw van Vrachtgebouw 18 op Schiphol. Het tien jaar oude gebouw, destijds ontworpen door René van Zuuk Architekten, moet vanwege de veiligheid zijn huidige plek aan de Kaagbaan verlaten. Vier kilometer verderop wordt de distributiehal met kantoren één-op-één teruggebouwd.
Sinds de oplevering in 2009 ligt het 12.000 m2 grote vrachtgebouw precies tussen de Kaagbaan van luchthaven Schiphol en een autoweg. Vanaf de Kaagbaan worden goederen die per vliegtuig zijn geïmporteerd, het ‘eerste-linie’ gebouw binnengebracht en aldaar gesorteerd om vervolgens via de autoweg het land in te gaan. Export-producten gaan volgens de tegengestelde route het vrachtgebouw in en uit.
Het gebouw dient echter van deze locatie te verdwijnen op advies van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid. De raad vindt het onwenselijk dat hier, tussen de Kaagbaan en de Zwanenburglaan slechts een enkele taxibaan ligt. Elders kent Schiphol dubbele taxibanen zodat vliegtuigen elkaar veilig kunnen passeren. De enkele baan moet daarom worden verdubbeld. Dat vraagt om een extra viaduct waarvoor Vrachtgebouw 18 moet plaatsmaken.
Bij aanbesteding van de demontage heeft eigenaar Schiphol Real Estate circulariteit voorop gesteld. Hoe meer een demontagebedrijf inzet op hergebruik, des te hoger scoort het bedrijf bij de tender. Ook dienden inschrijvers een visie te geven op milieuvriendelijke herbestemming van de materialen. Gaat een materiaal op transport naar het buitenland, dan levert dat in beginsel immers een hogere CO2-uitstoot op.
Om de hergebruiksopties nader te bepalen, heeft de gebouweigenaar vooraf een materialenpaspoort opgesteld. Hierin zijn de herkomst, karakteristieken, toepassing en de staat van onderhoud van constructies, installaties en bouwkundige onderdelen beschreven. Hiertoe is teruggevallen op de oorspronkelijke bouwtekeningen, expertise van toenmalige projectpartners en kennis van de vastgoedeigenaar. Zo heeft Schiphol Real Estate altijd zelf het beheer en onderhoud van het gebouw verzorgd.
In plaats van hergebruik van losse onderdelen in andere nieuwbouwprojecten wilde de opdrachtgever ’t liefst dat het gebouw als geheel binnen de luchthaven zou worden hergebruikt. Die wens gaat in vervulling dankzij Lek Mining. Het circulaire demontagebedrijf uit Woerden won de aanbesteding, kocht het pand voor het symbolische bedrag van 1 Euro en verzorgt zowel de demontage als de re-montage van het complete pand op een nieuwe plek op de luchthaven, 4 km van de huidige bestemming.
Nagenoeg alles aan het bestaande gebouw wordt opnieuw ingezet. Alleen de betonnen fundering is niet geschikt voor hergebruik als ‘bouwdeel’ en wordt recycled. Daarna wordt het beton gebruikt bij de aanleg van nieuwe taxibanen en platforms. Mede vanwege het staalskelet leent het gebouw zich prima voor snelle demontage. Daar neemt Lek echter wel de tijd voor, om beschadiging van her te gebruiken onderdelen te voorkomen. Naar verwachting eind februari start de herbouw van het pand, op een nieuwe fundering. Daarna is het vrachtgebouw weer klaar voor zijn vertrouwde distributiefunctie.
Voor de distributiefunctie hebben architecten René van Zuuk en Kersten Schellen indertijd een hal van 10.000 m2 ontworpen, op de kavel van 21.000 m2 tussen de landingsbaan en de autoweg. Aan deze beide zijden is de hal voorzien van overheaddeuren en laadperrons. De benodigde 2.000 m2 kantoorruimte is in diagonale richting bovenop de hal geplaatst. Hierdoor is er vanuit de kantoren zicht op de landingsbaan én op de laadperrons bij de hal. De totale hoogte van het gebouw is beperkt gehouden om het zicht vanuit de centrale luchtverkeersleiding op de omgeving niet te hinderen.
De volledige hoogte van het gebouw ervaar je in de vide van de entreehal. Vanuit deze hal vertrekt de inpandige trap naar de kantoren. De logistieke functie van het gebouw wordt benadrukt via de stalen hoofddraagconstructie en een gevel van antraciet grijze staalbeplating op geïsoleerde binnendozen. Vanaf 5 m hoogte gaan de gesloten staalplaten over in translucente polycarbonaatplaten waardoorheen het daglicht diffuus naar binnen valt. ’s Avonds en ’s nachts treedt de gebouwverlichting via de translucente gevel naar buiten en licht indirect het logo van de huurder – logistiek dienstverlener Panalpina – aan.
Projectgegevens:
Locatie: Schiphol Zuid Oost, Amsterdam • Omvang: 12.000 m2, w.v. 2.000 m2 kantoor • Start ontwerp: 2006 • Oplevering: 2009 • Opdracht: Schiphol Real Estate • Architectuur: René van Zuuk Architekten • Uitvoering: Bouwbedrijf De Vries en Verburg • Start demontage: oktober 2019 • Start herbouw: maart 2020 • Demontage en herbouw: Lek Mining • Circulair advies: GBN • Video demontage en hergebruik (Lek Mining, 29 november 3029, YouTube) • Afbeeldingen: René van Zuuk Architekten en Panalpina • Redactie: Arend Dolsma (Bouwen met Staal), januari 2020