Historische hotspot voor vernieuwd Oostenburg

De voormalige Stadswerf Oostenburg aan het Amsterdamse IJ beleeft gaandeweg een herontwikkeling tot gevarieerd woon-werkgebied. Het bindmiddel in de nieuwe mix van wonen en werken wordt de monumentale Werkspoorhal. Deze industriële ‘kathedraal’, waar vroeger treinlocomotieven en scheepsmotoren werden geassembleerd, gaat dienst doen als centraal meetingpoint voor ondernemers, werknemers, bewoners en bezoekers van het gebied. OZ Architects heeft de benodigde renovatie en restauratie van de historische hal afgewogen voorbereid.

De geschiedenis van de Werkspoorhal voert terug naar 1870. De Amsterdamse ondernemer Paul van Vlissingen komt met het stoutmoedige plan om op het stadseiland Oostenburg aan het IJ een fabriek neer te zetten voor fabricage en reparatie van stoommachines en aanverwante werktuigen. Na het faillissement van Van Vlissingen gaat de fabriek begin 19^e eeuw verder als Nederlandse Fabriek van Werktuigen en Spoormateriaal, kortweg: Werkspoor. De fabriek gaat zich meer en meer toeleggen op dieselmotoren voor schepen en treinen en houdt dat tot in de jaren ’70 vol. Tussentijds, in de jaren ’50, fuseert Werkspoor met de Koninklijke Machinefabriek Stork uit Hengelo. Medio jaren ’90 zitten de productieactiviteiten er definitief op, machines en medewerkers worden overgeplaatst en de lege hal wordt verhuurd aan creatieve bedrijven en kunstenaars. In 2001 krijgt de Werkspoorhal samen met de naburige Van Gendthallen, de status van Rijksmonument.

Nu staat de Werkspoorhal aan de vooravond van een nieuwe gebruiksfase, als hotspot van een gerevitaliseerd Oostenburg. In lijn met het stedenbouwkundig plan van Urhahn laat OZ Architects het Rijksmonument van alle zijden, voor eenieder benaderbaar en toegankelijk maken. Het leeuwendeel van de plattegrond (1.652 m² b.v.o.) blijft oningevuld om alle denkbare wijkactiviteiten – van een foodmarkt tot een festival of concert – ruim baan te geven. Wel zijn permanente plekken gereserveerd voor de terrassen van de horecazaken die in de omliggende plinten zijn gevestigd.

Uit respect voor de architectonische en culturele waarden van de Werkspoorhal blijven de oorspronkelijke staalconstructie en de gekleurde kraanbaanliggers, bordessen en leidingen langs de wanden behouden. Om de hoogte van de hal te accentueren, maar vooral om het verblijfsklimaat te optimaliseren, zijn de daklichten gerepareerd of teruggebracht en nieuwe, grote glasgevels en hangardeuren ingevoegd. Het dak krijgt nieuwe dakbedekking en zonnepanelen zodat de hal voortaan in de eigen energiebehoefte kan voorzien.

Projectgegevens:

Locatie: VOC-kade, Oostenburg, Amsterdam • Oplevering: eind 2022 • Start bouw: 1 januari 2021 • Omvang: 1.652 m² • Opdracht: VORM • Transformatie-ontwerp: OZ Architects • Meewerkend architecten: Space Encounters en LOLA Landscape Architects • Constructief ontwerp: Kooij&Dekker Ingenieursbureau • Hoofduitvoering: Homines Bouw • Staalconstructies: Bentstaal • Foto’s: Gemeente Amsterdam, Homines Bouw • Impressies: OZ Architects • Redactie: Arend Dolsma (Bouwen met Staal), november 2022