Het Gazelle Innovation & Production Center staat op dezelfde plek (aan de Wilheminaweg langs de lokale spoorlijn) als waar postbeambte Willem Kölling en smid Rudolfs Arentsen begin vorige eeuw hun eerste fietsfabriek openden. Vijf jaar later zou het jonge productiebedrijf de naam Gazelle aannemen. Om de ambitie voor de fietsproductie vanaf 2015 (met minimaal 275.000 fietsen en e-bikes per jaar) haalbaar te maken, liet Gazelle grondige studies uitvoeren naar de huisvestingsopties. Ook nieuwbouw op een nieuwe locatie werd overwogen, maar de keuze viel op handhaving van de fabricage op de bestaande locatie in Dieren mét behoud van het erfgoed waarin Gazelle groot is geworden.

Om het oude fabriekscomplex van in totaal zo’n 35.000 m² om te vormen tot een moderne productiefaciliteit, inclusief verbeterde routing en logistiek, was wel enige aanpassing van de bestaande bebouwing en aanvullende nieuwbouw noodzakelijk. Bij deze ‘ingrepen’ vormde de gegeven industriële architectuur de leidraad. Ondertussen diende de fietsproductie ononderbroken doorgang te vinden.

In de zomer van 2013 startte Van Wijnen Deventer met de bouwkundige renovatie van de bestaande loodsen van 5.000 m² voor de vestiging van de nieuwe lakkerij. In het najaar 2014 volgden de sloop van enkele verouderde complexdelen en de restauratie en herindeling van het authentieke kantoorgebouw. Dit Rijksmonument van 3.000 m² had door interne verbouwingen in de loop der jaren veel van haar glans verloren. Kenmerkende onderdelen uit het ontwerp van architecten C.N. van Goor en G.J. Uiterwijk uit 1912 waren onherkenbaar geworden. Bronsvoort Blaak Architecten herstelde het monument in ere, onder meer door de oorspronkelijke lichthof als ruimtelijke verbinding tussen de kantoorverdiepingen terug te brengen.

Ook de aangrenzende kantoorvleugel uit de jaren ’30 – een ontwerp van A.G. Beltman – werd gerenoveerd en geïntegreerd in de nieuwe montagehal die halverwege 2015 zijn beslag kreeg. Deze hal biedt zo’n 6.800 m² aan de assemblagelijnen van Gazelle en staat centraal tussen de bestaande complexdelen. De hal is open en transparant; met lange zichtlijnen, logische looproutes en diverse verbindingen met de omliggende oudbouw waardoor de fabrieksarchitectuur van weleer zijn weg vindt naar de eigentijdse nieuwbouw.

De gevels brengen de lange en voortdurende geschiedenis van het complex in beeld: van de rijk gedecoreerde, classicistische bakstenen gevels van het kantoorgebouw uit 1912 en de sobere, horizontaal gelijnde bakstenen gevels van de vleugel uit de dertiger jaren tot en met de witte panelen met 2 m hoge beglaasde plint van de montagehal. ‘Verleden en heden, afleesbaar in de architectuur.’

Onder de bouwdirectie van Lendering & Partners zijn de installaties ingebracht door Wolter & Dros (werktuigbouwkundig) en Rijkaart Elektrotechniek (elektrotechnisch). Verwey Raadgevend technisch bureau gaf de installatietechnische adviezen. Staalbouwer van dienst was Hofman Staalbouw.

Het Gazelle Innovation & Production Center is begin september 2015 geopend door Koning Willem-Alexander.

• Afbeeldingen: Bronsvoort Blaak Architecten
• Red.: Arend Dolsma (Bouwen met Staal), mrt. 2016.