11 juli 2023

Vanaf Nieuwjaarsdag 2024 is de Wet kwaliteitsborging bouw (Wkb) van kracht, zo laat het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening weten. De Wkb geldt dan voor nieuwbouw en verbouwingen van grondgebonden bouwwerken die vallen in gevolgklasse 1, zoals eengezinswoningen, betrekkelijk eenvoudige bedrijfsgebouwen en kleinere fiets-/voetbruggen.

Voor vergunningplichtige verbouwingen zou de nieuwe wet aanvankelijk pas op 1 juli volgend jaar in werking treden. Het bevoegd gezag (gemeenten, provincies, waterschappen), bouwers en kwaliteitsborgers werd een half jaar extra tijd gegund om vertrouwd te raken met de nieuwe voorschriften. Inmiddels hebben zij kenbaar gemaakt voldoende te zijn geprepareerd, waarop VRO de overgangstermijn heeft ingetrokken.

De Wkb treedt op 1 januari volgend jaar in werking,  gelijktijdig met de Omgevingswet waarvan ’t ook onderdeel is. Met de Wkb zijn initiatiefnemers tot bouwen of verbouwen van een bouwwerk in gevolgklasse 1 voortaan verplicht om een onafhankelijke kwaliteitsborger in te schakelen.

De kwaliteitsborger heeft tot taak het plan, de uitvoering en de oplevering van het bouwwerk te beoordelen. Als de kwaliteitsborger constateert dat een onderdeel niet aan de bouwtechnische regels voldoet, dan dienen de initiatiefnemer (doorgaans de opdrachtgever), aannemer en eventueel adviseurs zich in te zetten voor herstel van de omissie.

Zodra het bouwwerk voldoet aan de voorschriften, stelt de kwaliteitsborger een verklaring op waarmee de initiatiefnemer het project gereed kan melden bij de gemeente. Twee weken na deze gereedmelding mag het bouwwerk in gebruik worden genomen.

Voorlopig alleen gevolgklasse 1

Vooralsnog is de Wkb uitsluitend van toepassing op bouwwerken in gevolgklasse 1. Als er iets mis gaat met bouwwerken in deze klasse, zijn de gevolgen voor personen (bijvoorbeeld de gebruikers van het gebouw) relatief beperkt. Welke bouwwerken dat zijn, is vastgelegd in het Besluit bouwwerken leefomgeving (de opvolger van het huidige Bouwbesluit). Een overzicht van projecttypen is te vinden op deze webpagina van het Informatiepunt Leefomgeving.

Gedurende de eerste drie jaren dat de nieuwe wet operationeel is, worden de resultaten door het verantwoordelijke Ministerie van Binnenlandse Zaken gemonitord. Daarna volgt een evaluatie en mogelijke uitbreiding van de werkingssfeer naar bouwwerken in gevolgklasse 2 (reële kans op persoonlijke gevolgen) zoals bibliotheken, scholen en woongebouwen tot 70 m hoogte en mogelijk zelfs gevolgklasse 3 (kans op aanzienlijke persoonlijke gevolgen) waaronder metrostations, ziekenhuizen en gebouwen hoger dan 70 m. Is sprake van verschillende gevolgklassen in één bouwplan, bijvoorbeeld een combinatie van winkels en woningen, dan is de hoogste gevolgklasse bepalend.

Proefdraaien met projecten

Inmiddels draaien enkele bouwprojecten al proef met de nieuwe bouwregels in de Wkb. Wie ook in projectverband ervaring wil opdoen met de Wkb, kan een bijdrage in de (meer)kosten verkrijgen via het Stimuleringsprogramma proefprojecten Wkb (STIPP). Uiteraard dient het bouw- of verbouwproject te vallen in gevolgklasse 1 en worden de werkzaamheden uitgevoerd alsof de Wkb al in werking is getreden. Dat houdt onder meer in dat de risicobeoordeling en het borgingsplan vier weken voor aanvang van de uitvoering moeten zijn vastgesteld.

Aanmelden van proefprojecten voor een STIPP-bijdrage moet gebeuren door kwaliteitsborgers via hun instrumentaanbieders. De proefprojecten worden gecoördineerd door de VNG, Vereniging van Nederlandse Gemeenten.

Voor meer informatie kunt u terecht op de websites van:

• Informatiepunt Leefomgeving: iplo.nl/regelgeving
• Stichting IBK (Instituut voor Bouwkwaliteit): www.stichtingibk.nl en
• Toelatingsorganisatie Kwaliteitsborging Bouw: www.tlokb.nl.

• Foto: vrijstaande woning Svart Lys in uitvoering (Apeldoorn, COURAGE architecten, Aan de Stegge Twello).