1 maart 2024

Bij alle plannen en activiteiten om Nederland te laten overstappen op duurzame energie behoort veiligheid een meer prominente rol te spelen dan tot nu toe het geval is. Dat stelt het Staatstoezicht op de Mijnen in haar jongste jaarplan.

Vooral bij projecten met een experimenteel karakter, in het bijzonder projecten met waterstof, zijn de eventuele veiligheidsrisico’s lang niet altijd voldoende duidelijk, meent Staattoezicht op de Mijnen (SodM). Zo is vaak nog niet helder waar en in welke hoeveelheden waterstof op een verantwoorde manier is op te slaan. Waterstof wordt in de huidige praktijk doorgaans opgeslagen als gecomprimeerd gas in hogedrukvaten of -cilinders. Naast bovengronds is ook ondergrondse opslag mogelijk, bijvoorbeeld in een voormalig olie- of gasveld.

Pleitbezorgers van de overgang naar waterstof zien veel brood in opslag in ondergrondse holtes die voorkomen in de zoutlagen in de bodem. Dergelijke leemten zijn bijvoorbeeld te vinden in de provincie Groningen. De nationale toezichthouder zet kanttekeningen bij dit optimisme. ‘Hoeveel cavernes op bepaalde locaties mogelijk zijn, is ook nog onzeker. Wat op de tekentafel in een zoutlaag in te tekenen is, hoeft nog niet in de praktijk op een veilige manier te realiseren zijn’.

SodM wil dan ook dat veiligheid en mogelijke veiligheidsrisico’s zo vroeg mogelijk in projecten worden geadresseerd. Dan lukt ’t ook om alternatieven te bedenken en beschikbaar te hebben, als de verkozen aanpak toch te veel, onaanvaardbare risico’s met zich meebrengt. Zo zou volgens SodM de opslag van waterstof ook heel goed kunnen in de bodem van de Noordzee.

Ook bij het ontmantelen van oude installaties voor de productie van fossiele energie is extra aandacht voor de veiligheid geboden. De veiligheid rond mijnbouw- en energieprojecten is te lang uitsluitend bekeken door een ‘technische bril’. De onvrede van de Groningers rond het afbouwen van de aardgaswinning heeft die eenzijdige blik meer dan duidelijk bevestigd.

Het SodM trekt zich dat aan en wil voortaan meer oog hebben voor wat burgers merken en vinden van energieprojecten in hun naaste omgeving. In aansluiting hierop roept de instantie de gasnetbeheerders op om ook meer rekening te houden met meningen en belangen van omwonenden als ze hun netwerken uitbreiden, bijvoorbeeld voor de doorvoer van waterstof.

De rijksoverheid lijkt de SodM-oproep te hebben opgepikt. Volgende maand staat een viertal bewoners-informatiebijeenkomsten op stapel over de voorgenomen bouw van twee nieuwe kerncentrales. Hiervoor heeft het Rijk het oog laten vallen op de Eerste Maasvlakte en op Borssele. Het Zeeuwse dorp geniet de voorkeur van het kabinet, omdat daar door de aanwezigheid van de oude centrale, al faciliteiten zijn voor opslag van kernafval. Bovendien wil het kabinet de bestaande centrale liefst langer openhouden.

De eerste info-bijeenkomsten zijn op dinsdagavond 5 maart en woensdagavond 6 maart, in respectievelijk Heinkenszand en Terneuzen. Maandagavond 18 maart en woensdagavond 20 maart zijn gereserveerd voor Oostvoorne en Vlaardingen. Volgend jaar hoopt het kabinet de definitieve locatiekeuze te maken.

• Het SodM Jaarplan 2024 is hier gratis te downloaden.
• Foto: Bronkhorst.