30 mei 2024

Tijdens het debat over de toekomst van Tata Steel in Nederland, afgelopen dinsdag, hebben alle partijen in de Tweede Kamer zich uitgesproken vóór mogelijke financiële steun vanuit het Rijk voor het versneld verduurzamen van de staalproductie bij Tata Steel in IJmuiden. Nu de Tweede Kamer in beginsel positief staat tegenover staatssteun, kunnen demissionair minister Micky Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat en staatssecretaris Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat met het Nederlandse staalconcern een nadere ‘maatwerkafspraak’ maken waarin onder meer de doelen en voorwaarden van de financiële ondersteuning zijn vastgelegd. Deze (juridisch bindende) overeenkomst dient vervolgens nog door de Tweede Kamer te worden goedgekeurd.

Eind vorig jaar heeft Tata Steel Nederland bij het kabinet al aangescherpte plannen ingediend om de staalfabricage in IJmuiden sneller te verduurzamen. De plannen voorzien onder meer in eerdere sluiting van Kooksgasfabriek 2 en Hoogoven 7. Deze productiefaciliteiten maken plaats voor een DRI-installatie met daaraan gekoppelde elektro-ovens op basis van aardgas. Per 2030 dient dit nieuwe productieproces het huidige oxystaalproces op basis van kolen te hebben vervangen. Uiterlijk in 2045 wordt het aardgas verruild voor groene waterstof. Met deze ingrepen wil het bedrijf de emissie van CO₂ en andere milieuschadelijke stoffen sterk terugdringen. Daarnaast worden versneld de schroot- en grondstofopslagplaatsen overkapt, om zo de geluidsoverlast en neerslag van fijnstof in de directe omgeving fors te beperken.

Mede op grond van positief advies van oud-minister Hans Wijers en consultant Frans Blom heeft het kabinet besloten de herziene plannen van Tata Steel te omarmen en is de verantwoordelijk minister en staatssecretaris eind vorige maand een onderhandelingsmandaat verstrekt. Daarmee hebben ze de officiële opdracht om namens het kabinet in onderhandeling te gaan met Tata Steel over een maatwerkafspraak waarin de mogelijkheden, voorwaarden en beoogde effecten van een Rijksbijdrage worden verankerd.

Groen licht onder harde voorwaarden

De Tweede Kamer schaart zich unaniem achter dit kabinetsvoornemen, zo bleek gisteren tijdens het debat over de toekomst van Tata Steel in Nederland. ‘Het geeft de overheid meer zeggenschap over de verduurzaming van het bedrijf’, vindt bijvoorbeeld Jimmy Dijk van de SP. Alle fracties zijn ’t er over eens dát de staalfabrikant een toekomst heeft in ons land, maar ook dat de uitstoot van schadelijke stoffen snel omlaag moet omwille van de gezondheid van omwonenden. Meerdere partijen stellen ook harde eisen aan een eventuele subsidiëring, variërend van ‘eerst een uitgebreid gezondheidsadvies door experts’ (GroenLinks-PvdA) tot ‘vooral zelf geld ophalen bij banken en andere financiers’ (NSC). Het kabinet neemt al deze bedingen mee naar de onderhandelingstafel, maar ‘de Kamerfracties kunnen de onderhandelingen niet "aan de voorkant vasttikken", aldus minister Adriaansens. ‘Er moet wel ruimte blijven om te onderhandelen.’

Hoeveel subsidiegeld het Rijk precies gaat vrijmaken voor de verduurzaming, zou moeten volgen uit de maatwerkafspraak. Bedragen die op dit moment de ronde doen, noemt minister Adriaansens ‘ruwe schattingen’. Het zou, afhankelijk van doelen, voorwaarden en bestedingsscenario’s, gaan om meerdere miljarden euro’s. De minister hoopt de maatwerkafspraak met Tata Steel nog dit jaar aan de Tweede Kamer te presenteren.

• Afbeelding: artist impression van het Tata Steel-terrein in IJmuiden met DRI-fabriek en elektro-ovens (REF) per 2030.