Er is duidelijk hard gewerkt. Dikke rapporten, uitgebreide analyses soms vergezeld van adembenemend beeldmateriaal, onderbouwen het afstudeerresultaat. De verdeling over de categorieën is ditmaal heel anders: één Bachelor, acht Master en zestien Master Architectuur. De Master Architectuur is ruim in de meerderheid met een verdubbeling ten opzichte van het vorige jaar. Teleurstellend is het gebrek aan inzendingen voor de categorie Bachelor, de rijke oogst van vorig jaar is uitgebleven. De winnaar van de staalSCHOOLprijs voor het MBO is jammer genoeg de enige inzending. Positief is dat de academies van bouwkunst goed zijn vertegenwoordigd, Er zijn inzendingen uit Amsterdam, Rotterdam en Groningen.

Inhoudelijk is het de jury niet makkelijk gemaakt. In de categorie Bachelor had de jury graag een prijs toegekend. Het project van Dave van Vliet oogstte veel waardering en verdient ruimschoots de kwalificatie Bachelorniveau. Heel volledig ontwerp, alle aspecten zijn onderzocht, maar de toepassing van staal in relatie tot de criteria is te beperkt om voor een prijs in deze categorie aanmerking te komen. In de categorie Bachelor is er dan ook geen prijs toegekend.

In de categorie Master zijn de inzendingen divers, maar zonder echte uitschieters die op alle beoordelingscriteria hoog scoren. Er waren interessante onderzoeken naar optimalisatie van achtbaanconstructies, ondersteuningsconstructies in de scheepvaart (grillages) bij vervoer van pijlers voor windmolens, levensduur van verbindingen in treinrails, tools voor hergebruik van staal en onderzoeken naar (remontabele) verbindingen met soms verrassende oplossingen.

De trends die zich vorig jaar aftekenden, zijn ook nu aanwezig: hergebruik van staal en design for disassembly. Beide toekomstgerichte, maatschappelijk relevante ontwikkelingen die hergebruik van materiaal weer een stapje verder brengt. Voorzichtig doen na parametrische ontwerpen ook artificial intelligence (AI) en machine learning (ML) hun intrede als ontwerptool. Hoewel AI wordt gezien als ontwerpmiddel van de toekomst, is het wel duidelijk dat de inbreng van de constructeur voorlopig nog onmisbaar is. AI is zo intelligent nog niet. AI en ML kunnen al wel nuttig zijn voor het verkrijgen van inzicht bij het ontwerpen van constructies, maar het ontwerp moet daarna nog wel met traditionele software worden gecontroleerd.

Bij de categorie Master Architectuur was het ondanks het grote aantal inzendingen niet eenvoudig om projecten aan te wijzen waarbij staal integraal en op slimme, innovatieve of bijzonder creatieve wijze is toegepast in het ontwerp. In de ontwerpen is vooral gebruik gemaakt van hybride constructies, waarbij staal in combinatie met andere materialen is toegepast. Vanwege de diversiteit waren de projecten lastig vergelijkbaar. Om deze reden zijn in deze categorie zijn twee inzendingen ex aequo op de eerste plaats geëindigd.

Ook dit jaar valt op dat er veel aandacht uitgaat naar uitgebreide analyses en filosofische  onderbouwingen, voorafgaand aan het architectonisch ontwerp. Deze analysefase moet vooral inzicht bieden in het onderwerp en in de invloed van andere disciplines, zoals constructie op hoofdlijnen. Er is soms zoveel aandacht voor de analysefase dat de uitwerking van het constructieve ontwerp in de knel lijkt te raken.

De jury vindt dit jammer, omdat ontwerp en constructie niet los van elkaar te zien zijn, maar in samenhang moeten worden ontworpen en elkaar versterken. Dat is één van de belangrijke aspecten van het architectuurvak. De jury adviseert meer balans in het ontwerpproces te brengen en deskundigen op het gebied van constructie en andere bouwtechnische adviseurs in te zetten bij afstudeerateliers.

Dit laat onverlet dat de jury grote waardering heeft voor het vele werk dat is verricht. Het levert vaak bijzondere maatschappijvisies, ronduit mooie verhalen en oogverblindende visualisaties op. De winnaars (en niet alleen zij) zijn in de optiek van de jury goede voorbeelden van hoe een filosofie of maatschappijvisie zich op vloeiende wijze via het architectuurconcept en in het verlengde daarvan een bouwtechnisch concept kunnen ontwikkelen tot een mooi – en soms zelfs realistisch – gebouw of bouwwerk.

Meer informatie

Het volledige juryrapport van de studentenSTAALprijs 2024 is hier te downloaden. Foto's voor persuitingen zijn in lage resolutie hier te downloaden.