28 maart 2024

Volgens NVM Business is de vraag naar kantoorruimte in Nederland het afgelopen jaar sterk geslonken. De krimp volgt op twee jaren van groei. De organisatie wijt de neergang vooral aan de onzekere economische omstandigheden en de opkomst van het thuiswerken. De behoefte aan verduurzaamde kantoorruimte blijft echter toenemen.

Via het Kantorenmarkt Rapport, afgelopen donderdag gepubliceerd, laat NVM Business weten dat in 2023 in totaal 1,23 miljoen m² kantoor zijn verhuurd of verkocht. Dat is ruim 10 procent minder dan in 2022. Ook het aantal verhuur- en verkooptransacties daalde, met 14 procent naar 1.354.

De organisatie wijst de verslechterde economische situatie aan als een van de belangrijke oorzaken. Het afgelopen jaar verkeerde Nederland vrij lang in een economische recessie en kampte met een hoge inflatie en stijgende rente. Daarnaast heeft het hybride werken de ruimtebehoefte gedrukt en is het aanbod van kantoorruimten het afgelopen jaar afgenomen (met 8 procent naar 4,7 miljoen m²). Hierdoor leggen steeds meer bedrijven hun verhuisplannen in de ijskast.

Voor nagenoeg alle segmenten van de kantorenmarkt tekent NVM Business een daling van de ‘opname’ op. In de categorie middelgrote kantoren (2.000–5.000 m²) blijkt de daling het grootst: –41 procent. Grote en enige uitzondering vormen de grootschalige kantoren (5.000 m² of meer). In dit segment zijn de opnames het afgelopen jaar juist fors gestegen, met 54 procent.

In het Kantorenmarkt Rapport trekt Irene Flotman, voorzitter van NVM Business, de vergelijking met de neergang in de Verenigde Staten, waar grote (tech)bedrijven veel medewerkers hebben ontslagen en kantoren leeg komen te staan en met forse verliezen van de hand worden gedaan. Maar volgens de leidsvrouw: ‘… lijkt de impact in Nederland kleiner te zijn dan in Amerika. Leegstand is hier beperkt door langlopende huurovereenkomsten, het transformeren van kantoren naar woningen, en omdat wij al langer bekend zijn met het hybride werken’.

De kantorenmarkt in ons land kent echter weer andere beletsels, meent NVM Business. Het aanbod van kantoren neemt af en de nieuwbouw van kantoren wordt gehinderd door schaarste aan grond en bouwmaterialen, net als bij woningbouw-nieuwbouw. Ook zijn vastgoedbeleggers flink minder gaan investeren, onder meer als gevolg van de verhoging van de overdrachtsbelasting.

De landelijke makelaarsvereniging constateert dat ’t wél goed gaat met de opname van verduurzaamde kantoren; in 2023 opgelopen tot 78 procent. De verduurzaming van de bestaande voorraad is ook in een stroomversnelling geraakt, omdat kantoren sinds 1 januari 2023 dienen te beschikken over energielabel C (of hoger). Nog lang niet alle kantoren voldoen aan deze wettelijke verplichting, maar het aantal neemt gestaag toe. Begin vorig jaar voldeed nog ongeveer de helft van de kantoren, begin dit jaar is dat aandeel gegroeid naar ruim driekwart. Bovendien wordt door het merendeel van de Nederlandse gemeenten gehandhaafd op nakomen van de verplichting. Hierdoor raken minder energiezuinige gebouwen uit de gratie. ‘Kantoorgebouwen met een lager energielabel hebben in het afgelopen jaar bijna 20 procent van hun waarde verloren’, aldus Irene Flotman.

Naast duurzaamheid, blijken een centrale ligging en vlotte bereikbaarheid bepalend voor de vraag naar kantoren. In 2023 vond bijna de helft van de opname plaats op A-locaties in de grotere (kantoor)steden, in 2022 was dat nog 38 procent. Een bedrijf dat kantoor houdt op een goed ontsloten, centrale locatie (bijvoorbeeld in het stadscentrum of in de buurt van het station), is aantrekkelijk voor bestaande en nieuwe medewerkers, stelt NVM Business, vooral als in de directe omgeving voorzieningen als winkels en horeca voorhanden zijn.

Het hybride werken is inmiddels niet meer weg te denken, waardoor de behoefte aan flexibele kantoorruimten alleen maar kan toenemen. Flexkantoren voorzien hierin, omdat ze voor korte perioden te huren zijn en beschikken over collectieve faciliteiten zoals vergaderzalen, fitnessruimte en restaurant.

• Het Kantorenmarkt Rapport van NVM Business is hier gratis te downloaden. Behalve landelijk bevat de uitgave ook analyses van de ontwikkelingen in de regio’s.
• Foto: atrium kantoorgebouw Galapagos, Oegstgeest (OZ Architects).