24 november 2023

In het afgelopen, derde kwartaal 2023 heeft de bouwbranche de kleinste omzetgroei geboekt sinds het vierde kwartaal van 2020, zo wijzen nieuwe becijferingen van het CBS uit. Economen kijken er niet van op. Al langer voorspellen ze teruggang in groei en voor volgend jaar zelfs krimp van de omzet als gevolg van hoge rentes, hoge bouwkosten en schaarste aan bouwgrond. Volgens de economen van ABN AMRO moet de bouwsector rekening houden met een krimp van 2,5 procent in 2024. Pas in de tweede helft van 2025 kan weer sprake zijn van enige expansie (0,5%).

Dat blijkt uit de Sectorprognose Bouw 2024-2025 die de bank vorige week heeft gepubliceerd. De bouwsector-brede krimp is vooral terug te voeren op de terugval in de nieuwbouw van woningen en dan met name in de koopsector, aldus de bankeconomen.

Neergang in vergunningverlening

Vooral door de gestegen rente zijn de investeringen van publieke en private opdrachtgevers flink afgenomen en dat krijgt komend kalenderjaar zijn weerslag op de nieuwbouwactiviteit en -omzet. Die verwachting wordt onderschreven door nieuwe CBS-data over vergunningverlening, toch altijd een voorbode van bouwactiviteit. In het voorbije kwartaal hebben de Nederlandse gemeenten ruim een kwart minder vergunningen voor nieuwbouw van woningen afgegeven dan in hetzelfde kwartaal een jaar eerder. In het tweede en eerste kwartaal van dit jaar tekende het CBS ook al een daling in vergunningafgifte op.

Inmiddels neemt de vraag naar woningen wel weer toe, omdat veel particulieren loonsverhogingen incasseren en weer wat meer bestedingsruimte hebben. Aspirant-huizenkopers letten echter nog steeds op de centjes en geven veelal de voorkeur aan een bestaande, beter betaalbare woning in plaats van duurdere nieuwbouw. Hierdoor gaan opgeleverde nieuwbouwwoningen minder grif van de hand en dat drukt dan weer de nieuwbouwproductie.

De krimp in woningbouw-nieuwbouw komt in 2023 naar verwachting uit op –4 procent, loopt in 2024 op tot –7 procent, om in de loop van 2025 op te krabbelen tot –2 procent.

Utiliteitsbouw ook in de min

Ook de utiliteitsbouw-nieuwbouw krijgt waarschijnlijk te kampen met krimp: –2 procent in 2023, –3,5 procent in 2024, en –1 procent in 2025. Hoewel de krimp minder fors is dan in de woningbouw, de voornaamste toedracht is overeenkomstig: door de hoge rentestand en bouwkosten zijn investeringen in nieuwbouw onaantrekkelijk of ze blijven simpelweg uit.

Voor architectenbureaus en ondernemingen in de bouwmaterialenindustrie zijn de druiven het meest zuur, aldus ABN AMRO. De omzet in deze disciplines daalt volgend jaar waarschijnlijk met 4, respectievelijk 5 procent, vooral door de neergang in woningbouw-nieuwbouw. Voor ingenieursbureaus en installatiebedrijven schetst de bank een zonniger perspectief, wat alles van doen heeft met de benodigde klimaatadaptatie en energietransitie. In de installatiebranche groeit de omzet volgend jaar met 2 procent en het jaar erop met 3, als gevolg van de toenemende vraag naar onder meer warmtepompen en domotica. De ingenieurs kunnen een nog grotere groei tegemoet zien, van 5 procent in 2024 en 6 procent in 2025.

Ruimte voor omzetgroei in tweede helft 2025

‘Hoewel de vooruitzichten per segment een wisselend beeld geven, staan voor de hele bouwsector nog enkele moeilijke jaren in het vooruitzicht. Vraaguitval, stijgende kosten en schaarste aan bouwlocaties leiden tot dalende bouwvolumes’, zegt Paul Bisschop, Sector Econoom Bouw en Vastgoed van ABN AMRO. ‘Een rustiger 2024 kan de mogelijkheid bieden om bedrijven voor te bereiden op de nabije toekomst, waarin duurzaamheid, circulariteit en nieuwe technologieën als AI een meer nadrukkelijke rol gaan spelen.’

In het tweede halfjaar 2025 is weer ruimte voor sectorbrede omzetgroei, verwacht de bank. Dan zijn inmiddels renteverlagingen doorgevoerd, waardoor de bouwactiviteiten en -omzetten weer iets kunnen aantrekken.

• Foto: Theater aan de Parade, ’s-Hertogenbosch, in aanbouw (NOAHH | Network Oriented Architecture).